یزد امــــــــروز؛ جناب استاد علاّمه ذو الفنون آیت الله شعرانی قدّس سرّه الشّریف، در بیان مفادّ آیه « وَ الأرضَ بَعدَ ذَلِکَ دَحَئهَا » (سوره نازعات، آیه 30 ) ، و اخباری که در موضوع یوم دحو الأرض روایت شده اند که زمین از زیر خانه ی کعبه گسترده شده است، فرموده است که :

کره ی زمین را از دو جانب قطب، اندکی تَطامُن است یعنی اندکی مسطّح است و فرو رفتگی دارد و آفاق استوایی و قریب بدان ها را چون مکّه مکرّمه تَقَبُّب است یعنی برآمدگی دارند. و آب همه ی زمین را فراگرفته بود و چون فرو نشست، قهراً جای برآمده ی زمین، که قُبّه ی آن است و تقبّب آن بیش از جاهای دیگر است، در نخستین بار نمودار شده است و آن مکّه مکرّمه است و چون آب کم کم فرو نشست و تقلیل یافت، قسم پدید آمده ی زمین به تدریج گسترش یافت که از آن تعبیر به دحو الأرض شده است.

معنا و حقیقت دحو الأرض :

« دحو : گستردن . وَ الأرضَ بَعدَ ذَلِکَ دَحَئَهَا ؛ زمین را پس از آن بگسترد . چنان که در لغت ارض گذشتّ مراد از آن کره زمین نیست، بلکه سطح خشکی است مقابل دریا و کوه، کوه و آب از زمین نیستند و به مقتضای این آیه، خشکی زمین که (آن را) رُبع مسکون می نامند پس از خلقت اوّلین، پدید آمد.

چون سطح کره ی خاک را آب از همه جانب فرا گرفته بود، و این خشکی که برجسته و از آب بیرون آمده، مانند جزیره است که از قعر دریا برجهد و بالا آید و به تدریج پهن و گسترده و بزرگ شود.

طبیعیان امروز ( بیش تر منظور دانشمندان زمین شناسی ، زیست شناسی و جغرافیا می باشند ) ، هم می گویند : آب به همه ی زمین احاطه داشت و خشکی به عللی از قعر آب برآمد و بر سطح زمین چین ها و شکنج ها هویدا شد . »

از معرفت به معنای دحو الأرض دانسته می شود که این کلام دحو، از غُرَر معجزات قولی حضرت خاتم صلّی الله علیه و آله و سلّم است و نیز بنا بر دَحو، باید قُبّه « به معنی برآمده ترین جای ارض » مکّه مکرّمه بوده باشد که عرض آن 21 درجه و 25 دقیقه ی شمالی است.

بیان علمی مسئله ی رتق و فتق و دحو الأرض :

مراد از رتق و فتق، رتق و فتق دو دائره عظیمه مُعَدِّلُ النَّهار و مِنطَقَهُ البُروج است و این دو عظیمه، از دوائر هفت گانه ی عظام اند که در فن و علم شریف هیئت، مورد بحث قرار می گیرد. اکنون دائره عظیمه شمسیّه را یعنی مِنطَقَهُ البُروج از دائره مُعَدِّلُ النَّهار به مقدار بیست و سه درجه و بیست و چهار دقیقه ی فلکی مِیل است که آن را میل کلّی نامند و نیز این میل در هر سال شمسی، به مقدار 468/0 ثانیه رو به انتقاص (کاهش و کم شدن) است ؛ یعنی همه ی سیّارات و ثوابت اعم از کهکشان ها و غیر آن و خلاصه همه ی اَجرام عِلوی، با ثبات و نظم و نضد خاصّی که دارند، هر سال به مقدار مذکور به سوی جنوب می روند که در نتیجه در حدود 186 هزار سال بعد، دائره مِنطَقه که مِنطَقه، حرکت ثانیه است، با مُعَدِّلُ النَّهار انطباق می یابد که این انطباق را « رَتق » نامند و رتق یعنی بستن و « فَتق » یعنی گشودن و باز شدن و انفتاح است.

وقتی این انطباق حاصل گردد، آب همه جای سطح کره ی زمین را فرا می گیرد و روزگار این دوره ی آدمیان به سر می آید و پایان می یابد.

حال این دائره شمسیّه به سوی شمال مُعَدِّل منفتح می شود مثل دوره ی فعلی ما، و یا به سوی جنوب مُعَدِّل مِیل پیدا می نماید. در نتیجه در این انطباق و انفتاح، به اتّفاق همه ی ارصاد قدیم و جدید، مُعَدِّل ثابت است و دائره مِنطَقَهُ البُروج که مِنطَقِه فلک ثوابت است، در حرکت است.

بعد از انطباق و رتق مِنطَقِه و مُعَدِّل، وقتی مِنطَقَهُ البُروج یا همانند دوره ی پیش در جهت شمال دائره استوای سماوی ( یعنی مُعَدِّل ) انفتاح می یابد و یا بالعکس در جهت جنوب دائره سماوی انفتاح می یابد، کیف کان « دَحوُ الأرض » پدید می آید و در صورت اوّل، باز خشکی زمین به سمت شمال خواهد بود و دریا به سمت جنوب و در صورت دوم به عکس، ... و در هر صورت بسان دوره ی گذشته، خلقت آدم پیش آید.

در تأیید این عبارات علمی و رتق و فتق و دحوالأرض سه آیه در قرآن آمده است :

1- « أَوَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالاَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء كُلَّ شَيْءٍ حَيٍّ أَفَلاَ يُؤْمِنُونَ » ، (سوره انبیاء ، آیه 30) ؛

آيا كسانی كه كفر ورزيدند ندانستند كه آسمان ها و زمين هر دو به هم پيوسته بودند و ما آن دو را از هم جدا ساختيم و هر چيز زنده‏ای را از آب پديد آورديم آيا [باز هم] ايمان نمی‏آورند.

2- « وَ الآرضَ بَعدَ

ذَلِکَ دَحَئهَا » ، (سوره نازعات ، آیه 30 ) ؛ زمین را پس از آن بگسترد .

3- « وَ الاََرْضِ وَ مَا طَحَئهَا » ، (سوره شمس ، آیه 6 ) ؛ سوگند به زمين و آن كس كه آن را گسترد. (طَحو هم به معنای دَحو یعنی گستردن می باشد.)

در مورد رتق و فتق و دحو الأرض و مدّت هر دوره ی خلقت؛ شواهدی از روایات اهل بیت علیهم السّلام هم وجود دارد که به جهت اختصار از بیان آن اجتناب کردیم.

امروز دحو الأرض است،روزیکه زمین از زیر کعبه پهن شد،روزی که بفرموده معصوم روز ظهور قائم ، وجزو 4 روز استثایی سال،وروز حرکت امام رضا بسوی ایران است

اعمال:

1)روزه(روزه دحوالأرض معادل روزه 70سال است و برای روزه دار این روز آنچه میان آسمان وزمین است استغفار می کند)

2)غسل

3)نماز

4)زیارت امام رضا

((دحوالأرض را از دست ندهید))

موقع نمار،دعا و افطار،امام زمان را فراموش نکنید .

منبع/

( برگرفته از کتاب : اسرار حج و تجلي اعظم ، داود صمدي آملی ، قم ، نور السجاد ، طبع اول ، 1386 ، صفحه ي 59 - 61 )
(برگرفته از کتاب دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی ، علاّمه حسن زاده آملی حفظه الله ، قم ، بوستان كتاب ، طبع سوم ، سال 1386 ، جلد 1 ، درس 50 ، صفحه ی 232 )